Osoby niepełnosprawne – wiemy, że są. Widujemy je na co dzień, ale czy zastanawiamy się, jak liczną są grupą społeczną? Co tak naprawdę oznacza niepełnosprawność w Polsce? Jakie możliwości i ograniczenia czekają tych ludzi w życiu codziennym? Obchodzony 3 grudnia Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych jest dobrą okazją ku temu, by bliżej przyjrzeć się tej części naszego społeczeństwa…
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań
Najnowszy Spis Powszechny 2021 dopiero się zakończył, więc na opracowanie wyników i pierwsze szacunki oraz dane statystyczne przyjdzie nam jeszcze chwilę poczekać. Na razie możemy opierać się na danych wyłonionych w poprzednim spisie, a te mówią o prawie 4,7 mln (4 697,0 tys.) osób niepełnosprawnych pod koniec pierwszego kwartału 2011. Stanowi to 12,2% ludności kraju. Pytanie – czy to dużo czy mało? Pewne światło na tę kwestię rzuca porównanie z poprzednim Spisem Powszechnym, przeprowadzonym w 2002 roku. Wtedy osoby niepełnosprawne stanowiły 14,3% ludności. Obecne statystyki za kilka miesięcy pokażą, czy nadal utrzymuje się tendencja spadkowa.
Niepełnosprawni w Polsce okiem statystyka
Pełny obraz danych wymaga wyjaśnienia definicji osób niepełnosprawnych biologicznie i prawnie. Niepełnosprawność biologiczna oznacza odczuwanie ograniczeń przy wykonywaniu zwykłych, podstawowych czynności życiowych, co wynika z zaawansowanego wieku danej osoby. Stopnie takiej niepełnosprawności obejmują postać całkowitą, poważną i umiarkowanie ograniczoną. W każdym przypadku niemożność wykonania określonej czynności musi trwać ponad 6 miesięcy. Osoby niepełnosprawne w sensie prawnym posiadają stosowne orzeczenie, potwierdzające rodzaj i zaawansowanie niepełnosprawności.
Statystyki rozgraniczają te rodzaje niepełnosprawności, dając pełny obraz społeczeństwa i umożliwiając tworzenie dokładniejszych analiz. Oto część danych statystycznych dotyczących osób niepełnosprawnych w naszym kraju…
- Udział niepełnosprawnych mężczyzn wynosił 46,1% w stosunku do 53,9% dla kobiet.
- Prawne potwierdzenie niepełnosprawności posiadało w 2011 r. przeszło 3,1 mln osób (3 133,5 tys.).
- Liczba osób niepełnosprawnych prawnie i biologicznie (jednocześnie) wynosiła 2 652,0 tys., (prawnie – 479,5 tys., biologicznie – 1 565,6 tys).
- Liczba osób cierpiących na schorzenie narządu ruchu stanowiła ogółem nieco ponad 1 mln. (1 101 781). Większość z nich to użytkownicy wózków inwalidzkich, które dzięki coraz doskonalszej konstrukcji umożliwiają osobom niepełnosprawnym samodzielne wykonywanie coraz bardziej zaawansowanych czynności, dotychczas dla nich niedostępnych.
Porównując wyniki dwóch ostatnich Narodowych Spisów Powszechnych, można zauważyć spadek liczebności osób niepełnosprawnych o 13,9% (759,7 tys.). Wśród nich liczba osób niepełnosprawnych prawnie zmniejszyła się o 29,6% (1 316,6 tys.), natomiast liczba osób niepełnosprawnych biologicznie wzrosła o 55,5% (559,0 tys.).
Różnice mogą wynikać z kilku powodów. Jednym z nich może być przyjęta odmienna metoda, wykorzystana w obydwu spisach. W ostatnim, z 2011 r., wykorzystano administracyjne bazy danych, a dane zostały zebrane w reprezentacyjnych grupach badanych. Oznacza to, że tylko części badanych zadano pytanie o niepełnosprawność, a wyniki zostały uogólnione na całą populację.
EHIS – Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia
Badanie EHIS (European Health Interview Survey) przeprowadzone pod koniec 2014 r. wykazało, że prawne orzeczenie o niepełnosprawności lub równoważne posiadało ponad 3,8 mln mieszkańców Polski, w tym ponad 180 tys. dzieci, co stanowi ponad 3% populacji w wieku 0-14 lat. Orzeczenie posiadało znacznie więcej chłopców niż dziewcząt. Ponadto…
- Liczba dzieci niepełnosprawnych ogółem pod koniec 2014 r. wynosiła ponad 211 tys. (55 tys. prawnie i biologicznie, blisko 127 tys. prawnie i 29 tys. tylko biologicznie).
- 42 % osób niepełnosprawnych prawnie posiadało orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, 28 % osób posiadało orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, 25% osób posiadało orzeczenie o stopniu lekkim.
- Dzieci do lat 16 to około 5% ogółu osób niepełnosprawnych prawnie.
BAEL – Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności
To jedno z najbardziej aktualnych badań dających obraz aktywności populacji osób niepełnosprawnych w Polsce. Przeprowadzane jest od 1992 r. w systemie kwartalnym. Monitorowanie zmieniającej się liczby osób niepełnosprawnych potwierdza tendencję spadkową wśród osób do 16 roku życia, posiadających prawne orzeczenie swojej niepełnosprawności. W 2009 r. liczba ta wynosiła 3,5 mln (3 506 000), a 9 lat później w tej grupie spadła do 3 mln (3 040 000).
Wśród osób starszych posiadających prawne orzeczenie o niepełnosprawności liczby te kształtują się na poziomie 1 625 000 tys. – w przypadku kobiet 18-59 lat i mężczyzn 18-64 (czyli osób w tak zwanym ekonomicznym wieku produkcyjnym).
Zmiany zachodzące na przestrzeni lat można zaobserwować, porównując procentowe statystyki osób niepełnosprawnych z kolejnych badań BAEL uwzględniających stopień niepełnosprawności.
Badanie przeprowadzone w 2002 r. wykazało:
- 21,1% osób niepełnosprawnych ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
- 35,1 % osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym,
- 42,7 % osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim.
Dla porównania, 17 lat później, badanie przeprowadzone w 2019 r. przyniosło duże zmiany:
- 27,4% osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym,
- 47,3% osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym,
- 25,3% z lekką niepełnosprawnością.
Zestawiając ze sobą różne badania przeprowadzane w tym samym okresie, można zauważyć dość rozbieżne wyniki. Według badania EHIS prawne orzeczenie o niepełnosprawności posiadało prawie 3,8 mln Polaków, czyli niemal o 300 tys. więcej niż wykazało badanie BAEL przeprowadzone mniej więcej w tym samym czasie. Z czego wynikają te różnice? Powodów może być kilka. Jednym z nich są subiektywne oceny własnej niepełnosprawności dokonywane przez respondentów. Ponadto pytania uwzględniały różne cele badań (BAEL duży nacisk kładzie na aktywność zawodową osób niepełnosprawnych), więc wyniki różnych badań są porównywalne jedynie w pewnym stopniu.
***
Więcej informacji można szukać również na stronach Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, PFRONu, a także organizacji i fundacji zaangażowanych w tematykę niepełnosprawności i problemy osób niepełnosprawnych w Polsce.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.