Zespół cieśni nadgarstka – Choroba informatyków, muzyków, rowerzystów…

Bez sprawnych dłoni niewątpliwie większość osób czuje się niepełnosprawna, tymczasem bagatelizowany ból nadgarstków, nieleczony przez dłuższy czas, prowadzi nawet do trwałego uszkodzenia nerwów. Leczenie obejmuje środki farmakologiczne i rehabilitację: ortezy nadgarstka, opaski uciskowe na nadgarstek, ćwiczenia. Świadomość ryzyka wystąpienia choroby sprawia, że przy odpowiedniej profilaktyce, obejmującej prosty trening nadgarstków, do wykonania właściwie wszędzie, można uniknąć choroby.

Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka to jedna z najczęściej występujących neuropatii uciskowych. Mechanizm powstawania bólu jest związany z uciskiem na nerw pośrodkowy, biegnący w kanale nadgarstka (jest to przestrzeń w obrębie dłoni z jednej strony ograniczona więzadłem poprzecznym, a od strony grzbietowej i stron bocznych – kośćmi nadgarstka). Jeśli zdać sobie sprawę, że przez kanał nadgarstka, oprócz nerwu pośrodkowego, dodatkowo biegną naczynia krwionośne oraz ścięgna umożliwiające zginanie palców, łatwo zrozumieć, jak krucha jest to równowaga. Powiększenie każdej z tych struktur, może bowiem ucisnąć nerw i wywołać objawy zespołu cieśni nadgarstka.

Przyczyny powstawania bólu nadgarstka

  • Choroba zawodowa

Zespół cieśni nadgarstka jest tytułową chorobą informatyków, muzyków, rowerzystów… i nie tylko zresztą. Zawodów narażonych na wystąpienie tego schorzenia z pewnością można znaleźć więcej (szwaczki, pracownicy budowlani używający narzędzi generujących ciągłe drgania i in.). Wszystkie osoby wykonujące dłońmi stale powtarzający się ruch, dodatkowo obciążający nadgarstek są narażone na zespół cieśni nadgarstka.

  • Wada wrodzona

Niekiedy za ucisk na nerw i wystąpienie nieprzyjemnych objawów jest odpowiedzialna wada budowy kanału nadgarstka – tzw. wrodzony wąski kanał nadgarstka.

  • Choroby

Zespół cieśni nadgarstka może pojawić się u osób cierpiących na różne choroby ogólnoustrojowe – na cukrzycę, niedoczynność tarczycy czy niektóre choroby krwi.

Cieśń nadgarstka – objawy

Zaburzenia funkcjonowania nerwu pośrodkowego dają szereg objawów.

  • Drętwienie – zlokalizowane zwłaszcza w okolicy kciuka, palca wskazującego i środkowego, występujące zazwyczaj w nocy i nad ranem. Drętwienie może też obejmować całą dłoń. Początkowo jest związane z dużym obciążeniem ręki i wysiłkiem, natomiast w miarę postępowania choroby mrowienie dłoni i drętwienie palców występuje stale, uniemożliwiając wykonywanie wielu czynności, zwłaszcza tych precyzyjnych.
  • Wypadanie przedmiotów z dłoni – charakterystyczny objaw będący następstwem postępującego osłabienia mięśniowego. Niekiedy pacjenci opisują sytuację, w której „nie mogą zacisnąć dłoni w pięść”.
  • Ból nadgarstka – mrowienie i drętwienie niekiedy przechodzi w ból stawów dłoni, nasilający się podczas snu oraz w pozycji ręki uniesionej do góry. Opuszczenie dłoni zazwyczaj przynosi ulgę, natomiast bolące stale nadgarstki mogą wskazywać na rozwiniętą już postać choroby.

Co ciekawe, objawy, które obejmują większość dłoni, nigdy nie dotyczą małego palca. Zazwyczaj nieprzyjemne doznania kończą się w okolicy połowy palca serdecznego.

Test Phalena – samodzielna diagnoza

Początkowe objawy zespołu cieśni nadgarstka są łatwe do przeoczenia lub zbagatelizowania, tymczasem wczesna profilaktyka lub rehabilitacja dłoni, pozwala skutecznie uniknąć choroby. Diagnostyce pomaga szereg prostych testów, z których m.in. test Phalena, możliwy jest do przeprowadzenia samodzielnie, w domowych warunkach.

  • Test Phalena

Należy unieść przed siebie ręce zgięte w łokciu, a następnie wygiąć maksymalnie nadgarstki, złączyć je stronami grzbietowymi, kierując dłonie ku dołowi. Ważne jest, aby dłoń i nadgarstek były możliwie rozluźnione. Jeżeli po upływie minuty nie pojawi się ból, mrowienie, drętwienie, oznacza to, że nerw funkcjonuje prawidłowo. Dodatni wynik testu oznacza pojawienie się w tym czasie jakichkolwiek nieprawidłowości.

  • Odwrócony test Phalena

Obrazowo rzecz ujmując, ręce należy złożyć przed sobą tak, jak do modlitwy, łącząc dłonie z wyprostowanymi palcami. Pomiędzy dłońmi a przedramionami powinien być zachowany kąt prosty, czyli nadgarstki należy dość mocno wygiąć w stronę przedramion. Ze względu na duże napięcie, ewentualne objawy zespołu cieśni nadgarstka pojawiają się już po około 10 sekundach.

  • Test Tinela

Wymaga pomocy drugiej osoby. Polega na lekkim uderzaniu okolicy nadgarstka, które w przypadku istnienia jakichkolwiek nieprawidłowości, wywołuje ból, mrowienie czy dyskomfort.

Niekiedy objawy choroby nie są rozstrzygające i nawet lekarze na podstawie wywiadu z pacjentem i po wykonaniu powyższych testów mają wątpliwości. W takiej sytuacji rozszerzona diagnostyka obejmuje badanie EMG (elektromiografia). Badanie analizuje prawidłowość i czas przewodzenia w nerwach.

Leczenie i rehabilitacja

Rodzaj terapii jest dobierany indywidualnie, głównie na podstawie zaawansowania choroby. Farmakologiczne leczenie obejmuje najczęściej glikokortykosteroidy podawane w zastrzykach (czasem również doustnie).

W przypadku dodatnich testów i badań wskazujących na istnienie zespołu cieśni nadgarstka, leczenie obejmuje unieruchomienie ręki i zastosowanie odpowiednich stabilizatorów na nadgarstek, zwłaszcza, jeżeli jednym z objawów jest silny ból. Odpowiednio dobrana fizjoterapia pozwala na znaczne zmniejszenie lub zlikwidowanie nieprzyjemnych objawów, a właściwy stabilizator odciąża rękę.

actimove_manus_forte

Fot. Orteza nadgarstka Actimove Manus Forte w zespole cieśni. Praktyczna konstrukcja umożliwia samodzielne zakładanie.

W sytuacji braku poprawy i po wyczerpaniu nieinwazyjnych metod leczenia, lekarz może zalecić operacyjne usuniecie ucisku na nerw, co pozwala na całkowite wyleczenie nadgarstka.

Znaczenie profilaktyki

W przypadku zagrożenia zespołem cieśni nadgarstka, np. z racji wykonywanego zawodu, profilaktyka jest nie do przecenienia. Osoby znajdujące się w grupie ryzyka powinny zadbać o maksymalne odciążenie nadgarstków przy wykonywanych czynnościach. W większości przypadków należy zwrócić uwagę na:

  • właściwe układanie/podparcie nadgarstków przy długotrwałych czynnościach (np. podczas pisania na klawiaturze, w czym pomagają wyprofilowane podkładki, ergonomiczne klawiatury i myszki),
  • unikanie nadmiernego wyginania/obciążania nadgarstków (np. w czasie jazdy na rowerze),
  • robienie częstych przerw w trakcie prac obciążających dłonie (dla rozluźnienia ich), ewentualnie regularne wykonanie kilku prostych ćwiczeń rozciągających nadgarstki.

Przykładowe ćwiczenia nadgarstków

Najprostszym ćwiczeniem pozwalającym na rozluźnienie nadgarstków jest kilkukrotnie potrząśnięcie dłońmi, podobnie jak w sytuacji strzepywania wody z dłoni.

Można też opuścić złożone dłonie, zaczynając tuż pod brodą i kierując się w stronę brzucha, trzymając dłonie cały czas złączone i wykonując ten ruch jak najbliżej klatki piersiowej.

Trzymając przed sobą dłonie, złączone jak do modlitwy, odrywa się je od siebie, pozostawiając jedynie stykające się czubki palców. Taki ruch należy powtórzyć kilkanaście razy.

Zaciska się w pięść i rozwiera dłonie, trzymając przed sobą wyprostowane w łokciach ręce.

Dodaj komentarz