Regularne, samodzielne kontrolowanie stanu i poprawności działania poszczególnych elementów wózka inwalidzkiego, gwarancyjne i pogwarancyjne przeglądy techniczne w profesjonalnym serwisie wózków inwalidzkich, odpowiednia pielęgnacja oraz przechowywanie sprzętu we właściwych warunkach, czyszczenie wózka, użytkowanie zgodne ze wskazaniami producenta… Wszystko to jest niezbędne, aby wózek inwalidzki służył jak najlepiej i jak najdłużej bez napraw czy wymiany.

O czym trzeba pamiętać i jakich zasad bezwzględnie przestrzegać, korzystając z wózka inwalidzkiego oraz w jaki sposób o niego prawidłowo dbać?

Wózek inwalidzki musi być używany zgodnie z instrukcją

Może brzmi to dość banalnie, ale jak się okazuje, do punktów naprawy wózków inwalidzkich bardzo często trafiają właśnie te wózki, które uległy zniszczeniu lub poważnej awarii na skutek nieprawidłowego użytkowania ich, tymczasem… zalecenia producenta wylistowane w instrukcji każdego wózka dla niepełnosprawnych wskazują bardzo precyzyjnie to, co można i czego nie można robić.

Jednym z bardzo często łamanych „zakazów” jest między innymi jazda wózkiem inwalidzkim po nawierzchni, do której nie jest on dostosowany, co może skutkować rozregulowaniem lub uszkodzeniem jego układu jezdnego. Zdarzają się również uszkodzenia (i odkształcenia) powodowane przeciążeniami konstrukcji, jeśli na przykład z wózka korzysta osoba o masie większej niż ta maksymalna – przewidziana i dopuszczalna dla danego modelu wózka lub jeśli przenosi się wózek trzymając go za podłokietniki (co gorsze – z siedzącym na takim wózku pacjentem), przy wstawaniu bądź siadaniu opiera cały ciężar ciała użytkownika na podnóżkach (zamiast na podłodze, po odsunięciu ich) albo transportuje złożony wózek w bagażniku zapełnionym innymi rzeczami, które ułożone są na tym wózku, nadmiernie obciążając go. Każdy z tych przypadków to potencjalne uszkodzenia sprzętu i pewne pogorszenie jego funkcjonowania, wynikające z ewidentnych błędów w użytkowaniu wózka i nietrzymaniu się zaleceń producenta. Nie warto tego robić i narażać się na niepotrzebne (a czasem są one dość wysokie) koszty naprawy, bo gwarancja na wózek inwalidzki zapewniana przez producenta i / lub dystrybutora sprzętu nie obejmuje zazwyczaj tego typu sytuacji.

Prawidłowe „traktowanie”, przechowywanie i czyszczenie wózka inwalidzkiego

• Wózek inwalidzki jest konstrukcją metalową, która jest szczególnie czuła na wilgoć i inne warunki atmosferyczne. Źle na jego stan i działanie wpływa zarówno deszcz, jak i mróz czy duże nasłonecznienie. Nie należy zatem – zdecydowanie – przechowywać wózków inwalidzkich na balkonie czy tarasie ani nawet w pomieszczeniach, w których panuje duża wilgotność powietrza, bo nie służy im to. Wózek w takich warunkach szybko ulega korozji i znacznie pogarszają się jego parametry techniczne.
• Trzeba zachować ostrożność każdorazowo przy składaniu i rozkładaniu wózka, bo to momenty newralgiczne dla jego konstrukcji, a nieprawidłowe postępowanie w tej sytuacji lub robienie czegoś na siłę może doprowadzić jedynie do jej uszkodzenia.
• Aby wózek inwalidzki służył jak najlepiej i bezawaryjnie w możliwie długim okresie, niezbędna jest także jego odpowiednia pielęgnacja. Właściwe i systematyczne czyszczenie wózka jest niezbędne dla utrzymywania prawidłowego działania sprzętu. Ramę i tapicerkę najbezpieczniej czyścić po prostu lekko zwilżoną w ciepłej wodzie szmatką. Żadne silne detergenty raczej nie są w tym przypadku wskazane. Najważniejsze, jeśli chodzi o zachowanie czystości, są elementy ruchome wózka i jego ogumienie, które – jeśli jest mocno zabrudzone – nie tylko pozostawia brudne ślady na podłodze w domu, ale – przede wszystkim – może zaburzać prawidłowe działanie hamulców wózka, a to wpływa na bezpieczeństwo i komfort korzystania z niego.

Samodzielne kontrolowanie stanu wózka inwalidzkiego

Niezależnie od posiadanego modelu wózka i stopnia jego zużycia czy technicznego zaawansowania, należy co jakiś czas – we własnym zakresie – kontrolować jego działanie i stan poszczególnych elementów konstrukcji. Co zupełne naturalne, powinno się to robić tym częściej, im mocniej eksploatowany jest dany sprzęt, można nieco rzadziej w przypadku, gdy wózek inwalidzki nie jest na przykład używany każdego dnia. Oto, o czym musi pamiętać użytkownik wózka i / lub jego opiekun dbający o dobry stan tego sprzętu.

• Bardzo ważna jest regularna kontrola ciśnienia w oponach wózka (jeśli koła są pompowane) i utrzymywanie go na poziomie zalecanym przez producenta i dostosowanym także odpowiednio (wedle wskazań w instrukcji wózka) do masy ciała pacjenta. Nieodpowiednie ciśnienie w kołach wózka inwalidzkiego źle wpływa zarówno na jazdę, jak i hamowanie wózka.
• Mniej więcej raz na miesiąc warto skontrolować również stan ogumienia – sprawdzić, jak głęboki jest bieżnik opon oraz to, czy koła nie są zbytnio zużyte i nie wymagają pilnej wymiany.
• Raz – dwa razy w miesiącu (szczególnie w przypadku sprzętu mocno eksploatowanego) zaleca się także przejrzenie konstrukcji wózka pod kątem mocnego dokręcenia wszystkich śrub, nakrętek, a także stanu innych połączeń poszczególnych elementów konstrukcji (na przykład spawanych czy lutowanych) w poszukiwaniu ewentualnych pęknięć czy uszkodzeń.
• Co parę tygodni (cztery lub nawet pięć do sześciu) warto pomyśleć o konserwacji układu jezdnego wózka, dodając odrobinę smaru pomiędzy osie a piasty.
• Co miesiąc lub dwa miesiące (zależnie od stopnia eksploatacji, a także warunków atmosferycznych, w których korzysta się z wózka inwalidzkiego) trzeba zadbać również o jego czystość i skontrolować także ogólny stan sprzętu. W przypadku wózka ręcznego sprawdza się mechanikę, w przypadku wózka o napędzie elektrycznym, także układy elektryczne i elektronikę.
• Obowiązkowo – przed każdym użyciem wózka (szczególnie tym na zewnątrz) – należy sprawdzić sprawność hamulców i kół. Przy uniesionym wózku koła powinny obracać się swobodnie, a oba hamulce reagować tak samo. Nieprawidłowe ustawienie jednego z nich może powodować blokowanie jednego z kół, a to z kolei utrudniać panowanie nad wózkiem zarówno podczas jego jazdy, jak i hamowania.
• W przypadku elektrycznego wózka inwalidzkiego, trzeba pamiętać niekiedy także o doładowaniu jego akumulatora.

Regularne serwisowanie i przeglądy techniczne wózka inwalidzkiego

Poza tym, że samodzielnie kontroluje się wózek inwalidzki w opisanym powyżej (lub nawet szerszym) zakresie, konieczne jest także – przynajmniej raz w roku w przypadku ręcznego wózka o prostej konstrukcji i raz na pół roku w przypadku zaawansowanego technicznie wózka o napędzie elektrycznym – oddanie sprzętu do przeglądu technicznego, który przeprowadzany jest przez specjalistów w punktach serwisowych wózków inwalidzkich. Taki przegląd to gwarancja bezpieczeństwa użytkowania wózka i niwelowanie ryzyka ewentualnej jego kosztownej awarii lub nawet zniszczenia. W tym samym punkcie można też dokonać – w razie potrzeby – naprawy (gwarancyjnej albo pogwarancyjnej) i / lub wymiany zużytych części wózka (wymiana akumulatorów, serwis sterowników w wózkach z napędem elektrycznym, zmiana ogumienia, wymiana dętek, spawanie pękniętych części metalowych, odnawianie czy malowanie elementów konstrukcji wózka, klejenie, szycie tapicerki, wymiana akcesoriów do wózków inwalidzkich etc.). Ceny takich usług obejmują koszt wymienianej części oraz robociznę, którą rozlicza się zazwyczaj stawką czasową (obecnie jest to około 20 zł netto / 15 minut pracy specjalisty). Naprawa wózka inwalidzkiego, jak również kupno i wymiana części zamiennych do niego, mogą być jednak dofinansowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, a także z innych źródeł. Wózek inwalidzki może być serwisowany w punkcie napraw lub w domu – u klienta, wtedy jednak do wydatków należy doliczyć jeszcze koszt dojazdu serwisanta na miejsce.