Wagę sprawnie działających rąk i nóg doceniamy wyraźnie dopiero w chwili, w której jedna z kończyn zostaje unieruchomiona w wyniku urazu. Złamana noga lub ręka oraz późniejsze zabiegi i ćwiczenia mające przywrócić dawną sprawność kończyny uzmysławiają, jak utrudnione jest codzienne funkcjonowanie w takiej sytuacji. Z jakimi rodzajami złamań możemy mieć do czynienia? Jakie są ich objawy oraz jak przebiega leczenie i rehabilitacja po takich urazach?

Załamanie złamaniu nierówne

Ogólna definicja złamania opisuje je jako częściowe lub całkowite przerwanie ciągłości kości.

Jedna z klasyfikacji złamań kości obejmuje rozróżnienie na podstawie obrażeń skóry. Jeżeli jej struktura nie zostaje przerwana, można mówić o złamaniu zamkniętym. W sytuacji, w której uszkodzona kość przebija skórę, jest to złamanie otwarte, natomiast kiedy fragmenty złamanej kości nachodzą na siebie, mowa o złamaniu zaklinowanym.

Rodzaje złamań można podzielić również ze względu na przyczynę ich powstania. Na przeciążeniowe złamania narażone są osoby, które stale wykonują ten sam ruch, obciążając głównie jedną kończynę, jak na przykład tenisista, któremu grozi przeciążeniowe złamanie nadgarstka lub ręki. Złamania patologiczne powstają w wyniku toczących się lub przebytych procesów chorobowych (osteoporoza, niektóre nowotwory, choroby wrodzone i inne). O złamaniu awulsyjnym można mówić w sytuacji, kiedy dochodzi do oderwania fragmentu kości. Często takie urazy są udziałem sportowców lub osób, u których mięśnie stają się silniejsze niż ich kostne przyczepy, powodując tym samym oderwanie przyczepu wraz z fragmentem kości.

Złamanie całkowite występuje, gdy kość zostaje przerwana na całym jej obwodzie. Złamanie zielonej gałązki jest uszkodzeniem częściowym, dotyczącym głównie dzieci. Okostna w tym wieku jest dość silna i złamanie kości nie powoduje jej przerwania. Przypomina to próbę złamania młodej, zielonej gałęzi, która najczęściej jedynie się ugina, natomiast całkowite przerwanie jej jest trudniejsze. Do tej grupy urazów należy doliczyć również złamanie wieloodłamkowe, czyli sytuację, kiedy złamana kość rozpada się na więcej niż dwa fragmenty.

Objawy złamania kończyny

Objawy towarzyszące złamaniom są uzależnione od umiejscowienia i rozległości urazu. Złamania kości długich (piszczelowej, udowej, ramiennej) są niebezpieczne i ich rozpoznanie zazwyczaj nie stanowi problemu, choćby ze względu na silny ból odczuwany przez chorego. W przypadku mniejszych złamań symptomy nie zawsze są tak charakterystyczne.

Objawy, które powinny skłonić każdą osobę po przebytym urazie kończyny do zasięgnięcia pomocy specjalisty…

  • Silny ból kończyny, który się utrzymuje.
  • Obrzęk wyraźnie widoczny w miejscu urazu.
  • Mrowienie i/lub utrata czucia w kończynie.
  • Zanik tętna poniżej uszkodzonego miejsca.
  • Nienaturalna bladość skóry kończyny lub jej sinienie.
  • Brak możliwości poruszania zranioną nogą/ręką.
  • Zniekształcenie miejsca (w przypadku złamania kończyn).

 Pierwsza pomoc i leczenie złamań

Jeżeli uszkodzone miejsce jest uciśnięte, na przykład obuwiem czy ubraniem, należy je odsłonić, aby nie dopuścić do jego ewentualnego niedokrwienia. W kolejnych krokach kończynę należy unieruchomić. Złamanie kości udowej, piszczelowej czy promieniowej wymaga usztywnienia kończyny. Jeżeli ranna osoba krwawi, trzeba założyć opatrunek uciskowy. W przypadku złamań otwartych najlepiej zaczekać na przybycie ratowników medycznych.

Leczenie złamań w warunkach szpitalnych polega na przywróceniu pierwotnego kształtu i funkcji kości. Na podstawie obrazowania lekarz podejmuje decyzję o założeniu opatrunku gipsowego lub ortezy (nowoczesna alternatywa dla gipsu – umieszczenie kończyny w specjalnej szynie) lub leczeniu operacyjnym w przypadku najpoważniejszych złamań. Zastosowane zabiegi umożliwiają prawidłowe zrośnięcie złamanej kości.

Rehabilitacja – stopniowy powrót do dawnej sprawności

Niestety, natychmiastowa pomoc lekarska i proces zrośnięcia kości nie oznaczają przywrócenia jej dawnej sprawności. Z pomocą przychodzi dopiero rehabilitacja i ćwiczenia, które po kilku lub kilkunastu tygodniach dają jakieś wymierne rezultaty. Celem rehabilitacji po złamaniu kończyny jest odtworzenie budowy kości (po urazie i procesie zrastania kość staje się znacznie lżejsza) oraz przywrócenie jej prawidłowej funkcji. Odbywa się to pod kierunkiem fizjoterapeuty, którego zadaniem jest nauczenie pacjenta obsługi potrzebnego sprzętu rehabilitacyjnego, prowadzenie ćwiczeń oraz przekazanie gotowych zestawów do samodzielnych treningów w domu. Mają one na celu wzmocnienie mięśni, a także zapobieganie zastojom krwi i limfy.

Rehabilitacja po złamaniach kończyn przy użyciu odpowiedniego sprzętu ortopedycznego możliwa jest również w warunkach domowych. Przykładem są tu różnego rodzaju rotory, służące do usprawniania rąk i nóg po przebytych urazach czy wszelkiego typu chodziki, balkoniki i podpórki.

balkonik

Fot. Balkoniki pomocne w sytuacji zmniejszonej masy mięśniowej (częstej po procesie gojenia kości) w rehabilitacji kończyn dolnych.

rotor

Fot. Rotor do rehabilitacji kończyn górnych i/lub dolnych po przebytych urazach kości..

Kula inwalidzka łokciowa kolor niebieskiLaski i kule ortopedyczne

Fot. Kula łokciowa, czwórnóg i laski inwalidzkie przydatne w rehabilitacji kończyn dolnych.

Zazwyczaj sumienna rehabilitacja przynosi zadowalające efekty, jednak w wyniku przebytego bardzo poważnego urazu, należy się liczyć niekiedy z brakiem możliwości przywrócenia pełnej sprawności w kończynie.

Kiedy sytuacja się komplikuje…

Proces gojenia i rehabilitacji złamań kości nie zawsze przebiega zgodnie z planem. Do najczęstszych powikłań urazów kości należą: zakrzepy i zatory, ucisk lub przerwanie nerwu, problemy ze stawami, nieprawidłowe zrośnięcie.

  • Powikłania zatorowo-zakrzepowe (zakrzepica, zawał serca, zatorowość płucna) są wynikiem długotrwałego unieruchomienia kończyny, dlatego tak ważna jest szybka rehabilitacja i jak najszybsze uruchomienie osoby chorej.
  • Uszkodzenie nerwów. Złamanie kości, choć brzmi groźnie, często nie pozostawia ubytków w funkcjonowaniu, czego nie można niestety już powiedzieć o uszkodzeniu nerwów. Dochodzi do niego najczęściej w wyniku ucisku lub przerwania nerwu przez odłamek kostny. W wielu przypadkach uszkodzone połączenia nerwowe można zespolić (regeneracja nerwów obwodowych trwa około dwóch lat), niestety często unieruchomione nerwy prowadzą do niedowładów i niepełnosprawności.
  • Przykurcze – w wyniku długotrwałego unieruchomienia stawu, traci on czasowo pełny zakres swojego ruchu. Stan ten nazywany jest przykurczem. Prowadzą do niego również złamania w obrębie samego stawu. Jest to dość poważna sytuacja, która wymaga długiej rehabilitacji, a niekiedy nawet leczenia operacyjnego.
  • Staw rzekomy – powstaje w sytuacji, kiedy dwie części uszkodzonej kości poruszają się względem siebie, tworząc mechanizm podobny do działania stawu. Dochodzi do niej, kiedy kości nie zrastają się, w wyniku niedostatecznego dociśnięcia ich fragmentów do siebie lub z innych przyczyn zaburzających procesy gojenia, jak dzieje się to między innymi przy cukrzycy czy osteoporozie.

Leave a Reply