Blisko połowa dorosłej populacji w ciągu swojego życia doświadcza bólu karku i szyi.* Według danych GUS na przewlekły ból szyi skarży się już prawie 4 mln Polaków.** Problemy z kręgosłupem szyjnym to obecnie jedna z częstszych dolegliwości dotykających nie tylko osoby starsze, ale również bardzo młodych ludzi. Przyczyny bywają różne. W wielu przypadkach zaradzić problemowi może odpowiednia profilaktyka zdrowotna, czasami jednak niezbędne są inne środki działania, rehabilitacja i sięgnięcie po kołnierz ortopedyczny.
Fot. Miękki kołnierz ortopedyczny Schantza oraz kołnierz rehabilitacyjny typu Florida.
W zależności od sytuacji, schorzenia, zalecanej przez specjalistę terapii… stosuje się różne rodzaje kołnierzy: jedno- lub dwuczęściowe kołnierze ortopedyczne, kołnierze sztywne albo miękkie. Jednoczęściowe zazwyczaj wykorzystuje się w ratownictwie medycznym – do szybkiego, ale krótkotrwałego unieruchomienia i zabezpieczenia kręgosłupa (na przykład tuż po urazie lub – tylko profilaktycznie – przy jego podejrzeniu). Dwuczęściowe zakłada się, między innymi dla zniwelowania bólu w odcinku szyjnym, pacjentom po zabiegach operacyjnych. Kołnierze miękkie (jak kołnierz Schantza) lub półsztywne (jak kołnierz typu Florida), tylko częściowo usztywniają kręgosłup szyjny i służą zwykle do rehabilitacji tego odcinka w przypadku innych dolegliwości (jak na przykład kręcz szyi). Sztywnych kołnierzy ortopedycznych (na przykład Philadelphia) używa się z kolei w razie konieczności pełnego unieruchomienia szyi na dłużej (wtedy, gdy na przykład leczona jest dyskopatia).
Kołnierze ortopedyczne wykonane są z dwóch warstw materiału. Od strony zewnętrznej jest to zazwyczaj twardsza „skorupa” trzymająca odpowiedni kształt kołnierza, co daje gwarancję właściwego spełniania przez niego swojej funkcji, część wewnętrzną natomiast stanowi miła w dotyku, komfortowa dla pacjenta, miękka pianka.
W jakiej sytuacji sięga się po kołnierz ortopedyczny? Pomijając oczywiste, pourazowe przypadki i pierwszą pomoc w nich oraz okres rekonwalescencji tuż po operacji wykonywanej na szyjnym odcinku kręgosłupa, kołnierze ortopedyczne stosuje się w dość szerokim zakresie – w profilaktyce zdrowotnej u osób szczególnie narażonych na dolegliwości i schorzenia tej części kręgosłupa, w celu zniwelowania chronicznego bólu szyi oraz w rehabilitacji niezbędnej między innymi przy zwyrodnieniach kręgów szyjnych, a także zaburzeniach ukrwienia górnego odcinka kręgosłupa i wynikających z tego innych dolegliwościach. Specjaliści zalecają noszenie kołnierza ortopedycznego, gdy występuje u pacjenta:
- ryzyko zniekształcenia postawy ciała wynikające z przewlekłej choroby odcinka szyjnego kręgosłupa,
- możliwość skorygowania wadliwej postawy ciała i nieprawidłowego ustawienia głowy,
- zwyrodnienia kręgów szyjnych (dyskopatia) w różnych stopniach zaawansowania,
- bóle reumatyczne, sztywnienie mięśni szyi i karku,
- nerwobóle w okolicy szyi i ramion,
- kontuzje, stłuczenia, skręcenia stawów międzykręgowych, kręcz szyi,
- konieczność czasowego odciążenia górnego odcinka kręgosłupa…
Wbrew pozorom, do różnego rodzaju urazów górnego odcinka szyjnego dochodzi dość często. Nie musi to być wcale efekt groźnego wypadku samochodowego czy kontuzji sportowej albo złamanie czy zwichnięcie kręgosłupa po skoku na głowę do płytkiej wody. Niekiedy jest to po prostu konsekwencja wykonania zbyt gwałtownego ruchu głową, niewłaściwego ułożenia szyi podczas snu, złej postawy przyjmowanej na przykład w trakcie długotrwałej pracy przy komputerze, tak zwanego „zawiania”, wyziębienia organizmu, a nawet stresu czy braku ruchu… W każdym z tych przypadków efektywnie może pomóc (poza dobrze dobranymi ćwiczeniami rehabilitacyjnymi, okładami, poduszką korekcyjną do spania oraz środkami przeciwbólowymi) właśnie kołnierz ortopedyczny.
O tym, jak długo nosi się taką ortezę szyjną, decyduje ortopeda lub fizjoterapeuta, a zależy to oczywiście – przede wszystkim – od rodzaju urazu, schorzenia czy odczuwanych dolegliwości oraz od efektu, jaki ma przynieść rehabilitacja w konkretnym przypadku. Warto w tym miejscu jednak podkreślić, że leczenie czy też profilaktyka opierająca się na zastosowaniu kołnierza ortopedycznego nie jest procesem stałym. Kołnierz nosi się tymczasowo – od paru dni do dwóch, trzech miesięcy. Najczęściej jest to okres kilku (6 – 8) tygodni i to z odpowiednio zaplanowanymi przerwami, które pozwalają kręgosłupowi szyjnemu stopniowo „odzwyczajać się” od takiego wspomagania, by kręgi i mięśnie szyi zaczęły prawidłowo i _samodzielnie_ pracować bez zewnętrznego wsparcia.
Prawidłowe używanie kołnierza ortopedycznego (zapewniające właściwą profilaktykę, bezpieczeństwo i wygodę jego użytkowania) to jednak nie tylko odpowiedni czas noszenia i dobrze zaplanowane przerwy w stosowaniu go, ale także optymalne dopasowanie kołnierza. Przy zakupie należy precyzyjnie dobrać rozmiar. Jest on oznaczany tak samo, jak w przypadku ubrań: XS, S, M, L, XL, gdzie XS to kołnierz najmniejszy, a XL największy. Poza tymi oznaczeniami producenci podają zwykle także obwód i wysokość szyi, dla której dany rozmiar kołnierza jest najlepszy. Warto więc – dla pewności – dokonać wcześniej (w wyprostowanej, stojącej pozycji) dokładnych pomiarów. W idealnym dopasowaniu kołnierza ortopedycznego do szyi pomaga również sama jego konstrukcja, a konkretnie sposób zapinania – zazwyczaj z możliwością płynnej regulacji dzięki zastosowaniu rzepów.
Pozostaje jeszcze kwestia tego, jak rozpoznać, że dzieje się coś niepokojącego z kręgosłupem szyjnym, co powinno skłonić do wizyty u ortopedy i – być może – zastosowania kołnierza rehabilitacyjnego. Jakie zatem mogą być objawy towarzyszące tego typu problemom?
- Ból szyi, który może promieniować niekiedy do kończyn górnych.
- Zawroty oraz bóle głowy (połączone czasami z zaburzeniami widzenia, słuchu, równowagi), omdlenia.
- Uczucie sztywnienia twarzy oraz towarzyszący temu ból.
- Niemożność odchylenia głowy do przodu czy do tyłu i / lub swobodnego kręcenia nią.
- Silny ból karku i mocno ograniczona ruchomość głowy (kręcz szyi).
- Drętwienie rąk.
- Bolesność i / lub sztywnienie mięśni szyi, karku.
Dlaczego kręgosłup szyjny jest tak ważny? Składający się z siedmiu kręgów, górny odcinek kręgosłupa to najdelikatniejsza, a jednocześnie najczęściej nadwyrężana i zaniedbywana jego część, która odpowiada przy tym za wiele bardzo istotnych funkcji organizmu. Sprawność kręgosłupa szyjnego decyduje nie tylko o ruchomości głowy, ale ma również wpływ między innymi na wzrok, słuch czy zmysł równowagi, niezbędne do normalnego funkcjonowania człowieka. Należy o ten odcinek szczególnie dbać i starać się zapobiegać schorzeniom, zamiast potem je leczyć, bo w przypadku chorób kręgosłupa jest to proces żmudny, a efekty zaniedbań często są nieodwracalne.
W profilaktyce zdrowotnej kręgosłupa szyjnego należy postawić przede wszystkim na utrzymywanie go w dobrej kondycji. Pomaga w tym zachowywanie prawidłowej postawy ciała (na przykład w trakcie kilkugodzinnej pracy siedzącej lub stojącej), stosowanie poduszek korekcyjnych o anatomicznym kształcie, które optymalnie „układają do snu” kręgi szyjne i pozwalają skutecznie odpocząć mięśniom ramion, karku i szyi, a także regularna dawka ruchu (najlepiej sprawdza się aktywność fizyczna na świeżym powietrzu), ćwiczenia wzmacniające mięśnie szyi i karku, masaże rozluźniające… W niektórych (wyjątkowych) sytuacjach, w ramach działań profilaktycznych, zakłada się także (na krótko) miękki kołnierz ortopedyczny (na przykład wtedy, gdy chce się mieć pewność prawidłowego ułożenia kręgosłupa szyjnego podczas snu, a nie dysponuje się akurat poduszką ortopedyczną, lub gdy trzeba wiele godzin spędzić przy biurku, a nie ma się nawyku i umiejętności utrzymywania prawidłowej pozycji ciała – kołnierz gwarantuje wówczas to, że nie siedzi się godzinami ze spuszczoną głową, co bardzo nadwyręża kręgi i mięśnie).
Kołnierz ortopedyczny można nabyć w sklepie ze sprzętem medycznym. Miękkie kołnierze (jak kołnierz Schantza czy kołnierz Florida) to wydatek rzędu kilkudziesięciu złotych (30 – 40 PLN).
* https://fizjoterapeuty.pl/urazy/bol-kregoslupa-w-odcinku-szyjnym.html
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.