Wybicie palca może się zdarzyć każdemu. Bywa kontuzją sportowca – na przykład po meczu siatkówki, ale także problemem seniora, który – nie mając pod ręką balkonika – stracił równowagę i niefortunnie podparł się dłonią przy amortyzacji upadku, nadwyrężając w ten sposób lub uszkadzając struktury stawowe palców. To częste i niestety dość bolesne urazy ortopedyczne, które wymagają interwencji specjalisty, a potem rehabilitacji, ale wcześniej także pierwszej pomocy przedmedycznej. Jak rozpoznać wybity palec i co należy zrobić w takim przypadku?

wybity palec dłoni
Wybicie palca dłoni jest potocznym określeniem na mechaniczne naruszenie i zaburzenie działania stawu paliczkowego lub śródręczno-paliczkowego poprzez naciągnięcie albo nawet zerwanie więzadeł i/lub ścięgien, a niekiedy także uszkodzenie torebki stawowej. Wybity palec natychmiast daje objawy. Należy na nie jak najszybciej odpowiednio zareagować, aby zminimalizować skutki urazu.

Jak rozpoznać wybicie palca dłoni?

Pierwszym i najbardziej charakterystycznym symptomem wybitego palca jest bardzo silny ból odczuwany natychmiast po urazie. Stosunkowo szybko objawia się zwykle także opuchlizna – zwłaszcza wtedy, gdy naruszona jest torebka stawowa i pojawia się wysięk z niej. Pod skórą może uwidocznić się również krwiak. Uszkodzenie naczyń krwionośnych w połączeniu z uciskiem na niektóre nerwy w dłoni daje natomiast efekt mrowienia albo drętwienia, czasami także odczucie „zimna” i upośledzenie czucia. Obrzęknięty palec trudno zgiąć, z czasem coraz trudniej nim w ogóle poruszać (słabsza jest cała dłoń). Jeśli dochodzi do przemieszczenia paliczka (a zdarzają się niestety także jego złamania przy tego typu urazach), wygląd wybitego palca dłoni bywa niepokojąco nienaturalny. Niezależnie od tego, jak poważne/rozległe są uszkodzenia, wybity palec wymaga w zasadzie natychmiastowego usztywnienia i/lub ucisku, aby jego stan się nie pogarszał.

Pierwsza pomoc przy wybitym palcu

W przypadku wystąpienia powyższych objawów warto zacząć od szybkiego – zimnego okładu, który z jednej strony przynosi sporą ulgę w bólu, z drugiej natomiast pomaga nieco opanować postępujący wciąż obrzęk. Najlepiej wykorzystać do tego lód, ale jeżeli nie ma go akurat pod ręką, może to być po prostu bardzo zimna woda, w której na kilka minut zanurza się wybity palec. Po takim „znieczuleniu” zimnem i obkurczeniu naczynek krwionośnych w miejscu urazu, należy przejść do opatrzenia wybitego palca.

Przede wszystkim trzeba go koniecznie usztywnić i odpowiednio ucisnąć, zabezpieczając w ten sposób uszkodzony staw i tkanki miękkie wokół niego – przynajmniej do czasu spotkania z ortopedą (ten najprawdopodobniej zleci prześwietlenie dłoni, a potem może palec nastawiać, co niestety bywa bolesne). Najlepiej owinąć wybity palec (zaczynając od jego nasady) zwykłym (w miarę wąskim) bandażem, który zapewnia i ucisk i usztywnienie. Dla pewności opatrunku i gwarancji lepszego unieruchomienia zaleca się obandażować go wraz z palcem sąsiednim (lub – jeśli wybity jest kciuk – wraz z jakimś sztywnym, podłużnym przedmiotem, choćby z patyczkiem po lodach czy ołówkiem). Co bardzo istotne, bandażowane palce muszą być ułożone w swojej naturalnej – tak zwanej anatomicznej – pozycji, czyli w lekkim zgięciu, a nie w całkowitym wyproście. Opatrunek palca może objąć również nadgarstek, aby całość się lepiej trzymała. Z tak zabezpieczoną po urazie dłonią można się bezpiecznie udać do specjalisty.

usztywnienie wybitego palca
Fot. Sposób na prowizoryczne usztywnienie wybitego palca przy pomocy palca sąsiadującego z nim. Tak przygotowane palce są gotowe do owinięcia ich bandażem.

opaska uciskowa na palec
Fot. Wybity (zwichnięty) palec, który potrzebuje również ucisku, można opatrzyć na przykład przy pomocy uciskowej opaski samoprzyczepnej, pamiętając o lekko zgiętej pozycji palców przy ich bandażowaniu.

Lekarz diagnozuje wybity palec przy pomocy RTG lub innego badania obrazowego i zleca profesjonalne usztywnienie. Może to być szyna, typowy opatrunek gipsowy (lub bandaż gipsowy) albo znacznie nowocześniejsza i wygodniejsza dla pacjenta opcja, czyli orteza na palec. To świetna alternatywa dla gipsu, podobnie jak inne ortezy – na nadgarstek, łokieć, kolano, kostkę… Tak jak gips unieruchamiają one uszkodzone stawy w bezpiecznym i prawidłowym położeniu, stabilizując całą naruszoną na skutek urazu strukturę, co pozwala jej na regenerację i stopniowe powracanie do normy, ale nie mają większości wad gipsowych opatrunków. Orteza jest przede wszystkim rozwiązaniem o wiele przyjaźniejszym dla skóry, jest również lżejsza od gipsu i – co najważniejsze – w  razie konieczności można ją łatwo zdjąć i ponownie założyć na palec.

Dowiedz się więcej o nowoczesnych ortezach >>

Rehabilitacja po wybiciu palca dłoni

Leczenie i rehabilitację wybitego palca rozpoczyna kilkutygodniowy okres noszenia ortezy (lub innego rodzaju stabilizatora stawu), połączony zazwyczaj z zażywaniem leków przeciwbólowych/przeciwzapalnych. W tym czasie osłabioną dłoń należy oszczędzać, nie obciążając jej, to jest nie wykonując nią żadnych siłowych czynności. Nadwyrężone i/lub uszkodzone struktury potrzebują trochę czasu na odbudowanie się. Powrót siły mięśniowej i pełnej sprawności także następuje stopniowo, w czym pomagają odpowiednio dobrane terapie (hydroterapia, magnetoterapia i inne) oraz ćwiczenia dłoni, które wykonuje się już po zdjęciu gipsu lub odstawieniu ortezy. Ich głównym celem jest przywrócenie pełnego zakresu ruchomości stawu.

Po fizykoterapii, czyli leczeniu kontuzji bodźcami fizycznymi (na przykład zimnem, jak w przypadku krioterapii czy promieniami lasera, jak w laseroperapii), podejmuje się rehabilitację ruchową, którą także zleca lekarz lub fizjoterapeuta. Najpierw są to zwykle ćwiczenia bierne, polegające na tym, że palec (lub palce) poruszane są tylko siłą zewnętrzną, bez wkładania w to wysiłku ze strony pacjenta, potem podejmuje się ćwiczenia czynno-bierne, podczas których pacjent wkłada już pewien wysiłek w wykonanie danego ruchu wspomaganego jeszcze z zewnątrz i wreszcie ćwiczenia z wykorzystaniem oporu zewnętrznego, wymagające włożenia (stopniowo coraz większej) siły w daną czynność oraz z wykorzystaniem specjalnych przyrządów rehabilitacyjnych (to między innymi ćwiczenia z piłeczkami).

Rehabilitacja dłoni po wybiciu palca (lub palców) może potrwać wiele tygodni. Wszystko oczywiście w końcu wraca do normy, niestety jednak tego typu urazy lubią się powtarzać. Raz wybity palec i w ten sposób nadwyrężony czy uszkodzony staw ma tendencję do ponownych kontuzji tego typu. Trzeba zachować znacznie większą ostrożność niż wcześniej.

Leave a Reply