Temat żywienia osób niepełnosprawnych – a zwłaszcza pacjentów poruszających się na wózkach inwalidzkich lub leżących – jest tematem złożonym. W takich przypadkach rodzaj diety oraz jej składniki determinowane są bardzo często przez obecność chorób towarzyszących (przykładowo – cukrzycy). Jeśli jednak pacjent nie ma dodatkowych schorzeń, to głównym celem dietetycznym jest utrzymanie prawidłowej masy ciała. Zmniejszona ilość ruchu powoduje bowiem, że zapotrzebowanie energetyczne takich osób maleje, a co za tym idzie – mogą one szybko przybrać na wadze. W jaki sposób komponować dietę dla osoby niepełnosprawnej, by takie problemy u niej nie wystąpiły?

Przed opracowaniem i wdrożeniem właściwej diety dla pacjenta niepełnosprawnego, warto zastanowić się nad tym, czy istnieje szansa na zwiększenie dziennej dawki ruchu. Jeśli są to osoby leżące, niezbędna może okazać się rehabilitacja pod okiem profesjonalisty, która ma na celu nie tylko wsparcie procesów metabolicznych zachodzących w organizmie, ale również utrzymanie ruchomości stawów i funkcji mięśni. Z kolei pacjenci poruszający się na wózkach inwalidzkich, którzy jednocześnie bez problemu w dzień posługują się rękami i dłońmi, mogą skorzystać z takich akcesoriów, jak rotory rehabilitacyjne czy specjalne piłki do ściskania, stymulujące nie tylko mięśnie dłoni i przedramion, ale również zakończenia nerwowe znajdujące się na powierzchni dłoni. Krótkie spacery dla osób poruszających się o kulach lub z balkonikami również podniosą parametr PPM (czyli podstawową przemianę materii), sprzyjając utrzymaniu prawidłowej masy ciała.

osoby niepełnosprawne
Fot. Wbrew pozorom, ruch u osób poruszających się na wózkach dla niepełnosprawnych jest niezwykle istotny.

Do diety osoby niepełnosprawnej włącz produkty o niskim IG

Żywienie osób niepełnosprawnych powinno opierać się na produktach, które na długo zapewniają uczucie sytości. Eliminuje to ryzyko nadmiernego podjadania, często będącego przyczyną pojawiania się nadwagi u osób z ograniczoną mobilnością. Czym więc kierować się przy wyborze produktów będących podstawą diety takich pacjentów? Warto przede wszystkim zwrócić uwagę na indeks glikemiczny. To właśnie ta wartość (którą określa się osobno zarówno dla poszczególnych produktów, jak i dla całych posiłków) informuje o tym, jak szybko po spożyciu danej rzeczy wzrasta poziom glukozy w organizmie. Im szybciej poziom ten wzrasta, tym szybciej opada, a więc w niedługim czasie od spożycia pokarmów z wysokim indeksem glikemicznym pacjent znów czuje głód, co oczywiście nie jest korzystne.

W ramach żywienia osób niepełnosprawnych należy więc włączyć do diety wspomniane powyżej produkty z niskim indeksem glikemicznym. Dla poszczególnych grup pokarmów są to:

  • warzywa: bakłażany, cebule, cukinie, buraki, czosnek, groch, groszek zielony, kalafior, różne odmiany kapust, ogórki, papryki, pory, pomidory, sałaty, szpinak, seler;
  • owoce: agrest, awokado, brzoskwinie, czereśnie, grejpfruty, gruszki, maliny, mandarynki, morele suszone (bez dodatku cukru), śliwki, wiśnie, czereśnie, jabłka;
  • wszelkiego rodzaju orzechy oraz zboża i produkty zbożowe: kasza gryczana, kasza pęczak, pieczywo chrupkie, płatki owsiane;
  • produkty mleczne: jogurty naturalne, kefiry oraz sery: żółte, białe, pleśniowe;
  • mięso, ryby, jaja oraz zdrowe tłuszcze (w przypadku tych produktów wartość IG wynosi 0, przy czym nie oznacza to, że osoba o niższym poziomie aktywności fizycznej może je jeść bez ograniczeń – niestety, należy zwrócić również uwagę na ich wysoką kalorykę).

Błonnik w diecie osoby niepełnosprawnej dla sprawnego pasażu jelitowego

Kolejną grupą produktów, które są niezbędne w diecie osoby niepełnosprawnej (zwłaszcza u pacjentów leżących i poruszających się na wózku), są produkty zawierające błonnik. Z czego to wynika? Perystaltyka jelit u osób niezdolnych do całkowitej pionizacji jest nierzadko zaburzona – ruchy robaczkowe (ruchy jelit mające na celu przesuwanie treści pokarmowej) w wyniku braku aktywności stają się słabsze. Wszystko to sprawia, że jedzenie może zalegać w jelitach, powodując bóle brzucha, zaparcia, a także bolesne wypróżnienia. Do tego dochodzi problem hemoroidów – permanentna pozycja siedząca sprzyja ich powstawaniu, a elementem terapii guzków krwawniczych (to prawidłowa nazwa hemoroidów) jest stosowanie lekkostrawnej i bogatej w błonnik diety. Dodatkowo właściwa podaż błonnika, wspomagając regularne wypróżnienia, sprzyja zachowaniu właściwej masy ciała – także u pacjentów z niepełnosprawnościami.

Błonnik można podawać pacjentom w formie suplementów, jednak najlepszym wyborem jest włączenie do diety tych pokarmów, które zawierają go najwięcej. Wśród nich można wyróżnić: płatki wielozbożowe (w tym płatki owsiane o niskim IG), porzeczki, maliny, nasiona słonecznika, pestki dyni, suszone figi, morele i śliwki oraz siemię lniane. Dodatkowo błonnik znajdziemy w brązowym ryżu, orzechach, warzywach korzeniowych czy w kukurydzy i otrębach.

warzywa
Fot. Dieta osób niepełnosprawnych musi wspomagać utrzymywanie prawidłowej masy ciała i uwzględniać mniejszą mobilność pacjentów.

Cynk, wapń i magnez w diecie niepełnosprawnego – zadbaj o odporność, mięśnie i kości!

Oprócz zachowania prawidłowej masy ciała, osoby niepełnosprawne powinny również zwracać uwagę na to, by w ich diecie znajdowały się składniki niezbędne do zachowania podstawowych funkcji organizmu. Szczególnie ważne są w ich przypadku takie substancje, jak wapń (odpowiedzialny za mocne kości i zęby), magnez (niezbędny do prawidłowej pracy mięśni) oraz cynk (wpływający na wygląd skóry, włosów i paznokci, ale przede wszystkim na mechanizmy obronne – czyli na odporność). W jakich produktach można odnaleźć te składniki?

  • Cynk znajduje się przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego – w rybach, mięsie, jajkach, ale również w skorupiakach i owocach morza. Oprócz tego zawierają go orzechy i pestki.
  • Podstawowe źródło wapnia to oczywiście mleko i jego przetwory – jogurty, kefiry, maślanki, a także sery. Dużo wapnia znajduje się również w… szprotkach.
  • Bogatym źródłem magnezu są z kolei: awokado, nasiona i otręby, ciemne pieczywo, warzywa strączkowe, natka pietruszki, szpinak czy banany.

***

Przy komponowaniu sposobu żywienia osób niepełnosprawnych należy mieć na uwadze utrzymanie prawidłowej masy ciała. To jednak nie wszystko – tryb życia prowadzony bez udziału aktywności fizycznej może przekładać się na różne dolegliwości i schorzenia – takie jak guzki krwawnicze (hemoroidy), osłabienie kości i mięśni. Właśnie dlatego wraz z dietą powinno się dostarczać takich składników, które pomogą w zniwelowaniu ryzyka niedoborów, a co za tym idzie – ich konsekwencji zdrowotnych.

 

 

Leave a Reply